امروز مازندران شاهد یکی از زیباترین، پاک‌ترین و شفاف‌ترین روزهای خود در زمستان سال‌جاری بود و سرمای هوا نیز با ۲ روز قبل قابل مقایسه نیست و به‌شکل معناداری بهتر است، اما در کمال ناباوری امروز هم تعطیل اعلام شد تا عملا دومین هفته‌ای در ۳ ماه اخیر باشد که کلا به تعطیلی گذشته است، چون همانطور که می‌دانیم پنجشنبه تق‌ولق است و چهارشنبه هم بین‌التعطیلین.
اما اگر نگاهی به نقشه‌ی تعطیلی‌های امروز بیاندازیم نکته عجیبی جلب توجه میکند و آن این‌که در اکثر استان‌های سردسیر و خشک یا خبری از تعطیلی نیست، یا فقط برخی از مدارس تعطیل شده‌اند، آن‌هم درحالیکه هوای این استان‌ها به مراتب از مازندران سردتر اعلام شده و شاهد ریزش برف هم بوده‌اند. پس چرا درحالیکه نه هوا سرد است و نه خبری از آلودگی هواست مازندران تعطیل شده است؟
برای پاسخ به این پرسش باید انگشت اشاره را روی نقشه به سمت عشق‌آباد؛ پایتخت ترکمنستان برد، چرا که استان‌های جنوبی و مرکزی برق و گاز خود را به کمک منابع فراوان انرژی در خوزستان و استان‌های اطرافش تأمین می‌کنند، اما مازندران و به‌طور کلی استان‌های شمال‌شرقی کشور برای تأمین برق محدود به یک نیروگاه بزرگ، یعنی نیروگاه شهید سلیمی نکا هستند که برای تولید برق نیازمند گاز است و سال‌هاست بخش عمدهٔ گاز این حوزه از ترکمنستان وارد می‌شود، اما این کشور چندسالی هست که به‌دلیل مشکلات ناشی از تحریمهای ایران برای تسویه حساب با جمهوری اسلامی دچار مشکل شده و هرازگاهی یا کلا پیچ گاز صادراتی به‌ایران را می‌بندد یا فشار را کم میکند.
وضعیتی که پیش‌بینی می‌شد
در آبانماه سال‌جاری سعید توکلی مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران در رابطه با چگونگی وضعیت واردات و سوآپ گاز با کشورهای همسایه به خبرنگار مهر گفته است مذاکرات جدی بین ایران و روسیه در خصوص تجارت گازی دو کشور در حال انجام است و هنوز جزئیات میزان واردات گاز از روسیه و نحوه انتقال و تحویل آن نهایی نشده است.
وی افزود: برای زمستان امسال حتماً یکی از مباحثی که دنبال می‌کنیم بحث واردات گاز است که در مرحله نهایی شدن یک قرارداد در این زمینه هستیم که البته حجم بالایی ندارد. اما در حال حاضر هیچ واردات یا سوآپ گازی نداریم و تنها قراردادی در دست پیگیری داریم که بخشی از آن سوآپ و بخشی واردات است که بعید است به زمستان امسال برسد.
این جمله “بعید است به زمستان امسال برسد.” همان کلید طلایی برای رمزگشایی از چرایی تعطیلی مازندران آن‌هم در روزی است که هوا خوب است و قاعدتا هیچ نیازی به تعطیلی نیست.
اعتراف رئیس‌جمهور به چالش گازی با ترکمنستان
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور میز در آبانماه امسال در گردهمایی «طرح جهش تولید» با اشاره به سرنوشت واردات گاز ایران از ترکمنستان عنوان کرد که طرف ترکمن حاضر به امضای قرارداد با ایران نیست و گفت: «من دیروز در سازمان برنامه و بودجه بودم و همکاران می‌گفتند ترکمنستان حاضر نیست با دولت ما قرارداد گازی ببندد. حالا این‌ها را زیاد خبری هم نکنید اگر هم خبری کردید که کردید. می‌گویند ما با دولتی که قرارداد می‌بندد و پول ما را نمی‌دهد، قرارداد نمی‌بندیم.»
ماهیگیری از آب گل‌آلود
اما در وسط این مرداب کمبود گاز و برق می‌رود، اهالی سیاست مشغول ماهیگیری برای خود هستند، چنانکه برخی نمایندگان جبهه پایداری یا سیاستمداران دولت سایه می‌گویند همانطور که دولت سیزدهم مشکل را حل کرد، دولت چهاردهم هم می‌توانست اما نکرد. آقایان طوری حرف می‌زنند که انگار مسعود پزشکیان مرض دارد و از عمد می‌خواهد نزد افکارعمومی بی‌کفایت جلوه کند و هم‌زمان دولت سیزدهم کارهایی جادوئی بلد بود که از توان دیگران خارج است.
مثلا ثابتی نماینده تهران که عموما او را بعنوان مجری شبکه افق می‌شناسند درحالی که می‌داند دولت چهاردهم میراث‌دار ناترازی‌های بزرگ و عمیق در حوزه انرژی است، تبعات این ناترازی در دولت جدید را به بی‌تدبیری دولت ربط داده و برای آن، یک شاهد خیالی تراشیده است. او گفته سال گذشته که کمبود گاز داشتیم، خود آقای رئیسی شخصاً به ترکمنستان رفت و گاز گرفت در حالی که ما بدهی گازی داشتیم.
گویا رئیس‌جمهور ترکمنستان عاشق قیافه و شیوه راه رفتن مرحوم رئیسی بوده و با او توافق کرده، اما چون از تیپ و قیافه پزشکیان خوشش نمی‌آید با او توافق نمیکند.
همه آن چیزی که ثابتی به آن اشاره کرده، به قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان مربوط است که این قرارداد، در ابتدای دولت سیزدهم منعقد شد. ترکمنستان که سال‌ها به دنبال صادرات گاز به آذربایجان بود، هیچ راهی جز ایران برای تحقق برنامه اش نداشت. فلذا قراردادی سه جانبه میان ایران، ترکمنستان و آذربایجان امضا شد تا گاز ترکمن ها، از طریق ایران به آذربایجان برود و تهران برای این واسطه‌گری، به‌جای پول، گاز دریافت کند که سهم ایران تنها ۲ میلیون مترمکعب بود. این رقم در برابر کسری ۳۰۰ میلیون مترمکعبی گاز شوخی بیس نیست و فقط برای مصرف ۷ دقیقه روزانه گاز کشور جوابگو است! نکته جالب‌تر اما اینجاست که همین گاز هم سال گذشته و در تاریخ ۱۲ دی‌ماه از دسترس خارج شد زیرا ترکمنستان تصمیم گرفت جریان گاز را قطع کند.
به‌هرحال مازندران، گلستان و برخی از استان‌های شمال‌شرقی ایران نیازمند گاز کشورهای حاشیه خزر هستند و اگر فکری اساسی برای تأمین انرژی پایدار برای استان‌های شمالی نشود، فرقی ندارد هوا سرد باشد یا گرم، وقتی گازی در کار نباشد، برقی هم در کار نخواهد بود و وقتی برقی در کار نباشد از زندگی روزمره تا تولیدات صنعتی و کشاورزی استان دچار چالش‌های جدی می‌شوند